Trong bối cảnh chuyển đổi số và kinh tế tri thức ngày càng phát triển, quyền tác giả không chỉ là một dạng quyền nhân thân và tài sản đặc biệt, đó là thành quả trí tuệ sáng tạo của cá nhân trong các lĩnh vực văn học, nghệ thuật, khoa học, … Tuy nhiên, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của các phương tiện truyền thông, hành vi xâm phạm quyền tác giả cũng trở nên phổ biến và phức tạp hơn, đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc hoàn thiện cơ chế pháp lý và tăng cường thực thi hiệu quả. Bài viết này nhằm phân tích khái niệm quyền tác giả, nhận diện các hành vi xâm phạm và tổng hợp các chế tài xử lý theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành.
Khái niệm quyền tác giả
Theo khoản 2 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ, quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Trong đó, tác phẩm là sản phẩm sáng tạo trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật và khoa học thể hiện bằng bất kỳ phương tiện hay hình thức nào.
(Khoản 7 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ)
Các hành vi xâm phạm quyền tác giả
Theo quy định tại Điều 28 Luật sở Hữu trí tuệ về những hành vi xâm phạm quyền tác giả, gồm:
– Chiếm đoạt quyền tác giả đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học.
– Mạo danh tác giả.
– Công bố, phân phối tác phẩm mà không được phép của tác giả.
– Công bố, phân phối tác phẩm có đồng tác giả mà không được phép của đồng tác giả đó.
– Sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.
– Sao chép tác phẩm mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả.
– Làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh.
– Sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả, không trả tiền nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khác theo quy định của pháp luật.
– Cho thuê tác phẩm mà không trả tiền nhuận bút, thù lao và quyền lợi vật chất khác cho tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả.
– Nhân bản, sản xuất bản sao, phân phối, trưng bày hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua mạng truyền thông và các phương tiện kỹ thuật số mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
– Xuất bản tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
– Cố ý hủy bỏ hoặc làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật do chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình.
– Cố ý xóa, thay đổi thông tin quản lý quyền dưới hình thức điện tử có trong tác phẩm.
– Sản xuất, lắp ráp, biến đổi, phân phối, nhập khẩu, xuất khẩu, bán hoặc cho thuê thiết bị khi biết hoặc có cơ sở để biết thiết bị đó làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật do chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình.
– Làm và bán tác phẩm mà chữ ký của tác giả bị giả mạo.
– Xuất khẩu, nhập khẩu, phân phối bản sao tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp sử dụng tác phẩm trên đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao nếu thuộc các trường hợp tại khoản 1 Điều 25 Luật sở Hữu trí tuệ hiện hành.
Xem thêm: Thủ tục bảo hộ bản quyền tác giả của Suntrust
Chế tài đối với hành vi xâm phạm quyền tác giả
Biện pháp dân sự
Căn cứ Điều 202 Luật Sở hữu trí tuệ, Tòa án áp dụng các biện pháp dân sự sau đây để xử lý tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ:
- Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm.
- Buộc xin lỗi, cải chính công khai.
- Buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự.
- Buộc bồi thường thiệt hại.
- Buộc tiêu hủy hoặc sử dụng không nhằm mục đích thương mại đối với tang vật, phương tiện vi phạm.
Biện pháp hành chính
Các cá nhân, tổ chức vi phạm có thể bị:
- Xử phạt hành chính khi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gây thiệt hại cho tác giả hoặc xã hội.
- Xử lý hành chính đối với việc sản xuất, buôn bán hàng hóa giả mạo quyền sở hữu trí tuệ.
- Xử phạt các hành vi cạnh tranh không lành mạnh liên quan đến quyền tác giả.
Tùy thuộc vào hành vi và mức độ vi phạm, cá nhân, tổ chức sẽ có hình thức và mức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả khác nhau được quy định chi tiết Nghị định 131/2013/NĐ-CP quy định chi tiết mức phạt và hình thức xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực quyền tác giả, quyền liên quan.
Biện pháp hình sự
Bên cạnh việc xử lý vi phạm hành chính, hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan tuỳ theo mức độ còn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015.
| Hành vi | Cá nhân | Tổ chức |
| Người nào không được phép của chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan mà cố ý thực hiện một trong các hành vi sau đây: – Sao chép tác phẩm, bản ghi âm, bản ghi hình;- Phân phối đến công chúng bản sao tác phẩm, bản sao bản ghi âm, bản sao bản ghi hình.- Xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan đang được bảo hộ tại Việt Nam | Phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng Hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm. Nếu: – Quy mô thương mại hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng – Gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng- Hàng hóa vi phạm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng- Hàng hóa vi phạm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng | Phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồngNếu:- Quy mô thương mại hoặc thu lợi bất chính từ 200.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng- Gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng- Hàng hóa vi phạm trị giá từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng; |
| – Có tổ chức;- Phạm tội 02 lần trở lên;- Thu lợi bất chính 300.000.000 đồng trở lên;- Gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan 500.000.000 đồng trở lên;- Hàng hóa vi phạm trị giá 500.000.000 đồng trở lên. | Phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồngHoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm | Phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồngHoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 02 năm |
| Các hình phạt bổ sung | – Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng- Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm. | – Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, – Cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm. |
Có thể thấy, việc quy định rõ ràng và chi tiết về các hành vi xâm phạm quyền tác giả trong Luật Sở hữu trí tuệ thể hiện nỗ lực của Nhà nước trong việc xây dựng một môi trường pháp lý minh bạch, công bằng cho hoạt động sáng tạo. Đặc biệt trong thời đại số, khi việc sao chép, truyền tải và khai thác tác phẩm trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết, thì bảo vệ quyền tác giả càng trở thành một yêu cầu cấp thiết.
Để biết thêm thông tin chi tiết, vui lòng liên hệ Suntrust để được tư vấn và hỗ trợ.
