Quyền tác giả là một phần quan trọng trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, giúp bảo vệ các sản phẩm sáng tạo và trí tuệ của con người. Trong thời đại mà văn hóa, nghệ thuật và công nghệ không ngừng phát triển, việc hiểu rõ những gì được bảo hộ bởi quyền tác giả là rất cần thiết. Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của tác giả mà còn khuyến khích sự sáng tạo và cống hiến cho xã hội. Vậy, những loại đối tượng tác phẩm nào được bảo hộ quyền tác giả? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp cho bạn đọc câu hỏi trên và những vấn đề liên quan.
Quyền tác giả là gì?
Quyền tác giả là một trong những quyền sở hữu trí tuệ, theo đó, quyền này được Luật Sở hữu trí tuệ giải thích là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Nó bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản đối với tác phẩm.
Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định, không phân biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngôn ngữ, đã công bố hay chưa công bố, đã đăng ký hay chưa đăng ký.
Các loại hình tác phẩm nào được bảo hộ quyền tác giả?
Theo Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ quy định về những đối tượng được bảo hộ quyền tác giả gồm:
“Điều 14. Các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả
1. Tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học được bảo hộ bao gồm:
a) Tác phẩm văn học, khoa học, sách giáo khoa, giáo trình và tác phẩm khác được thể hiện dưới dạng chữ viết hoặc ký tự khác;
b) Bài giảng, bài phát biểu và bài nói khác;
c) Tác phẩm báo chí;
d) Tác phẩm âm nhạc;
đ) Tác phẩm sân khấu;
e) Tác phẩm điện ảnh và tác phẩm được tạo ra theo phương pháp tương tự (sau đây gọi chung là tác phẩm điện ảnh);
g) Tác phẩm mỹ thuật, mỹ thuật ứng dụng;
h) Tác phẩm nhiếp ảnh;
i) Tác phẩm kiến trúc;
k) Bản họa đồ, sơ đồ, bản đồ, bản vẽ liên quan đến địa hình, kiến trúc, công trình khoa học;
l) Tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian;
m) Chương trình máy tính, sưu tập dữ liệu.
2. Tác phẩm phái sinh chỉ được bảo hộ theo quy định tại khoản 1 Điều này nếu không gây phương hại đến quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh.
3. Tác phẩm được bảo hộ quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này phải do tác giả trực tiếp sáng tạo bằng lao động trí tuệ của mình mà không sao chép từ tác phẩm của người khác.
4. Chính phủ hướng dẫn cụ thể về các loại hình tác phẩm quy định tại khoản 1 Điều này.”
Như vậy, các đối tượng là các tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học được bảo hộ quyền tác giả, gồm:
- Tác phẩm văn học, khoa học, sách giáo khoa, giáo trình và tác phẩm khác được thể hiện dưới dạng chữ viết hoặc ký tự khác;
- Bài giảng, bài phát biểu và bài nói khác;
- Tác phẩm báo chí;
- Tác phẩm âm nhạc;
- Tác phẩm sân khấu;
- Tác phẩm điện ảnh và tác phẩm được tạo ra theo phương pháp tương tự (sau đây gọi chung là tác phẩm điện ảnh);
- Tác phẩm mỹ thuật, mỹ thuật ứng dụng;
- Tác phẩm nhiếp ảnh;
- Tác phẩm kiến trúc;
- Bản họa đồ, sơ đồ, bản đồ, bản vẽ liên quan đến địa hình, kiến trúc, công trình khoa học;
- Tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian;
- Chương trình máy tính, sưu tập dữ liệu.
Việc đăng ký bảo hộ quyền tác giả có cần thiết hay không?
Theo Điều 6 Luật Sở hữu trí tuệ quy định về căn cứ phát sinh, xác lập quyền sở hữu trí tuệ như sau:
“Điều 6. Căn cứ phát sinh, xác lập quyền sở hữu trí tuệ
1. Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định, không phân biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngôn ngữ, đã công bố hay chưa công bố, đã đăng ký hay chưa đăng ký.
…”
Mặc dù theo quy định như trên, quyền tác giả được tự động bảo hộ kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định, tuy nhiên, việc đăng ký quyền tác giả cũng mang lại rất nhiều lợi ích:
- Khẳng định quyền sở hữu hợp pháp
Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả là bằng chứng pháp lý rõ ràng về quyền sở hữu tác phẩm. Trong trường hợp xảy ra tranh chấp, đây sẽ là cơ sở mạnh mẽ để bảo vệ quyền lợi của tác giả trước pháp luật.
- Ngăn chặn hành vi xâm phạm
Việc đăng ký bảo hộ quyền tác giả giúp tạo ra rào cản pháp lý, cảnh báo các cá nhân hoặc tổ chức khác không được sử dụng tác phẩm trái phép.
- Dễ dàng khai thác thương mại
Khi tác phẩm đã được bảo hộ, việc chuyển nhượng, cho phép sử dụng hoặc khai thác thương mại trở nên thuận lợi hơn nhờ có cơ sở pháp lý minh bạch.
- Tăng giá trị thương hiệu và uy tín
Tác phẩm được bảo hộ giúp nâng cao uy tín của tác giả hoặc tổ chức sáng tạo, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để mở rộng giá trị thương mại và hợp tác lâu dài.
- Hỗ trợ trong các thủ tục pháp lý quốc tế
Đăng ký quyền tác giả giúp tác phẩm được công nhận rộng rãi tại các quốc gia tham gia các công ước quốc tế, như Công ước Berne, từ đó bảo vệ tác phẩm trên phạm vi toàn cầu.
Vậy, việc đăng ký bảo hộ quyền tác giả là một thủ tục không bắt buộc nhưng mang lại rất nhiều lợi ích cũng như đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của tác giả, giúp khuyến khích khả năng sáng tạo của tác giả.
Tham khảo thủ tục đăng ký bản quyền tác giả tại đây.
