Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, quyền sở hữu trí tuệ ngày càng trở thành yếu tố quan trọng trong việc bảo vệ thành quả sáng tạo và thúc đẩy phát triển kinh tế – văn hóa. Bên cạnh quyền tác giả, quyền liên quan cũng giữ vai trò thiết yếu, bảo đảm lợi ích cho người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình và tổ chức phát sóng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tình trạng xâm phạm quyền liên quan vẫn diễn ra phổ biến với nhiều hình thức và mức độ khác nhau, đặt ra thách thức lớn trong công tác thực thi và bảo hộ tại Việt Nam.
Khái niệm quyền liên quan
“Điều 4. Giải thích từ ngữ
…
3. Quyền liên quan đến quyền tác giả (sau đây gọi là quyền liên quan) là quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.”
Tổ chức, cá nhân được bảo hộ quyền liên quan căn cứ pháp lý tại Điều 16 Luật Sở hữu trí tuệ gồm:
- Người biểu diễn: diễn viên, ca sĩ, nhạc công, vũ công và những người khác trình bày tác phẩm văn học, nghệ thuật;
- Chủ sở hữu liên quan: tổ chức, cá nhân được quy định tại Điều 44 Luật Sở hữu trí tuệ;
- Nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình: tổ chức, cá nhân định hình lần đầu âm thanh, hình ảnh của cuộc biểu diễn hoặc các âm thanh, hình ảnh khác;
- Tổ chức phát sóng: tổ chức khởi xướng và thực hiện việc phát sóng
Hành vi xâm phạm quyền liên quan
- Xâm phạm quyền của người biểu diễn quy định tại Điều 29 Luật Sở hữu trí tuệ
- Xâm phạm quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình Điều 30 Luật Sở hữu trí tuệ
- Xâm phạm quyền của tổ chức phát sóng Điều 31 Luật Sở hữu trí tuệ
- Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ tại Điều 32 và Điều 33 Luật Sở hữu trí tuệ
- Cố ý hủy bỏ hoặc vô hiệu hóa biện pháp công nghệ bảo vệ quyền liên quan để thực hiện hành vi xâm phạm.
- Sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, phân phối, cho thuê, quảng bá thiết bị, sản phẩm, linh kiện hoặc dịch vụ nhằm vô hiệu hóa biện pháp công nghệ bảo vệ quyền liên quan.
- Cố ý xóa, gỡ bỏ hoặc thay đổi thông tin quản lý quyền khi biết (hoặc có cơ sở để biết) rằng hành vi này sẽ tạo điều kiện cho việc xâm phạm quyền liên quan.
- Cố ý phân phối, nhập khẩu, phát sóng, truyền đạt cuộc biểu diễn, bản ghi âm/ghi hình, chương trình phát sóng khi thông tin quản lý quyền đã bị xóa, gỡ bỏ, thay đổi trái phép.
- Sản xuất, lắp ráp, phân phối, xuất nhập khẩu, kinh doanh, cho thuê thiết bị/hệ thống dùng để giải mã trái phép tín hiệu vệ tinh mã hóa.
- Cố ý thu hoặc tiếp tục phân phối tín hiệu vệ tinh mã hóa đã bị giải mã trái phép mà không có sự cho phép của người phân phối hợp pháp.
- Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ quy định về miễn trừ trách nhiệm của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian tại Điều 198.3.b Luật Sở hữu trí tuệ
Thời hạn bảo hộ: 50 năm và chấm dứt vào thời điểm 24 giờ ngày 31 tháng 12 của năm chấm dứt thời hạn bảo hộ các quyền liên quan.
Biện pháp xử lý hành vi xâm phạm quyền liên quan
Các hành vi xâm phạm quyền liên quan có thể bị xử lý bằng ba nhóm biện pháp khác nhau tùy theo tính chất và mức độ vi phạm.
Về dân sự, Tòa án có thẩm quyền áp dụng các biện pháp như buộc chấm dứt hành vi xâm phạm, buộc xin lỗi và cải chính công khai, buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự, bồi thường thiệt hại, cũng như buộc tiêu hủy hoặc phân phối, đưa vào sử dụng phi thương mại đối với hàng hóa, nguyên liệu, vật liệu, phương tiện vi phạm.
Về hành chính, tổ chức, cá nhân vi phạm có thể bị xử phạt bằng các hình thức theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính, đồng thời có thể bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả như buộc phân phối hoặc đưa vào sử dụng không nhằm mục đích thương mại đối với hàng hóa và phương tiện vi phạm, miễn không làm ảnh hưởng đến quyền khai thác của chủ thể quyền.
Về hình sự, hành vi xâm phạm quyền liên quan còn có thể bị xử lý hình sự, với khung hình phạt từ cải tạo không giam giữ cho đến 5 năm tù giam.
Như vậy, hệ thống pháp luật đã thiết lập cơ chế xử lý toàn diện, bao gồm dân sự, hành chính và hình sự, để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể quyền liên quan.
Để biết thêm thông tin chi tiết về các thủ tục, dịch vụ vui lòng liên hệ Suntrust để được tư vấn và hỗ trợ.
