Cùng với sự phát triển nhanh chóng của cuộc cách mạng khoa học – công nghệ hiện nay, với sự phát triển vũ bão của internet và mạng xã hội thì các thông tin trao đổi, giao dịch điện tử, giao dịch diễn ra trên không gian mạng ngày càng phổ biến. Bởi vậy, khi xảy ra tranh chấp dân sự trong các lĩnh vực như tranh chấp về quyền sở hữu tài sản, tranh chấp về hợp đồng dân sự, mua bán, dịch vụ, tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, các vấn đề về ly hôn, thừa kế… thì dữ liệu, tài liệu điện tử đóng vai trò là chứng cứ quan trọng trong hoạt động tố tụng tại tòa án.
Tổng quan về chứng cứ điện tử trong tố tụng dân sự
Khái niệm chứng cứ
Theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 thì chứng cứ được hiểu là những gì có thật được đương sự và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác giao nộp, xuất trình cho Tòa án trong quá trình tố tụng hoặc do Tòa án thu thập được theo trình tự, thủ tục mà Bộ luật Tố tụng dân sự quy định và được Tòa án sử dụng làm căn cứ để xác định các tình tiết khách quan của vụ án cũng như xác định yêu cầu hay sự phản đối của đương sự là có căn cứ và hợp pháp.
Khái niệm chứng cứ điện tử
Khái niệm chính thức về chứng cứ điện tử chưa được đề cập trong các văn bản quy phạm pháp luật về dân sự ở Việt Nam. Tuy nhiên, có thể được hiểu là những thông tin, dữ liệu được thu thập từ các thiết bị điện tử và các thiết bị lưu trữ thông tin, dữ liệu hay từ mạng internet, được các bên tham gia tố tụng cung cấp cho Tòa án hoặc do Tòa án và các cơ quan có thẩm quyền thu thập nhằm chứng minh cho các yêu cầu của các chủ thể hay các đương sự khi giải quyết các yêu cầu, vụ việc theo trình tự tố tụng.
Đặc điểm của chứng cứ điện tử
Ngoài một số đặc điểm riêng thì chứng cứ điện tử mang đầy đủ đặc tính, thuộc tính giống như chứng cứ thông thường đó là tính liên quan, tính khách quan và tính hợp pháp
Thứ nhất, tính khách quan của chứng cứ hay còn là tính xác thực của chứng cứ. Chứng cứ là những gì có thật, là những thông tin, tài liệu, đồ vật khách quan, tồn tại độc lập không phụ thuộc vào ý thức chủ quan của con người.
Thứ hai, tính hợp pháp. Việc thu thập, đánh giá, nghiên cứu, sử dụng, bảo quản chứng cứ cần phải tuân thủ theo các trình tự nhất định nhằm đảm bảo cho tính khách quan và giá trị chứng minh của chứng cứ. Các phương tiện điện tử (nguồn chứa chứng cứ điện tử) không chỉ là tài sản thuộc sở hữu cá nhân, cơ quan, tổ chức mà còn là tài sản chứa thông tin, là phương tiện trao đổi thông tin riêng tư khác. Do đó việc truy cập trái phép vào các phương tiện điện tử thu thập dữ liệu điện tử để thu thập, sử dụng, bảo quản chứng cứ cũng là hành vi xâm phạm đến quyền riêng tư, quyền sở hữu, an ninh quốc gia…
Thứ ba, tính có liên quan. Tính liên quan của chứng cứ thể hiện ở mối liên hệ khách quan của các thông tin, tài liệu với các tình tiết của vụ án cần được xác định. Trong quá trình giải quyết một vụ án dân sự, thông thường nhiều thông tin, tài liệu được thu thập. Tuy nhiên, không phải tất các thông tin, tài liệu thu thập được đều là chứng cứ mà chỉ các thông tin, tài liệu liên quan đến vụ án, tức dùng làm căn cứ để giải quyết vụ án mới là chứng cứ. Giữa chứng cứ và những sự kiện pháp lý đó phải có mối liên hệ nhân quả, trong mối quan hệ đó, cái này là kết quả tất yếu của cái kia và cái kia phải là nguyên nhân tất yếu dẫn đến cái này.
Phân loại chứng cứ điện tử
- Căn cứ vào cấu tạo
+ Chữ ký điện tử được tạo lập dưới dạng từ, chữ, số, ký hiệu, âm thanh hoặc các hình thức khác bằng phương tiện điện tử, gắn liền hoặc kết hợp một cách logic với thông điệp dữ liệu, có khả năng xác nhận người ký thông điệp dữ liệu và xác nhận sự chấp thuận của người đó đối với nội dung thông điệp dữ liệu được ký.
+ Chữ ký số là một dạng chữ ký điện tử được tạo ra bằng sự biến đổi một thông điệp dữ liệu sử dụng hệ thống mật mã không đối xứng; theo đó, người có được thông điệp dữ liệu ban đầu và khóa công khai của người ký có thể xác định được chính xác.
- Căn cứ vào nguồn chứng cứ điện tử
+ Chứng cứ điện tử do con người tạo ra là những tài liệu, dữ liệu được tạo ra bởi hành vi của con người và được lưu trữ trong bộ nhớ điện tử như văn bản, bảng biểu, thư điện tử…
+ Chứng cứ điện tử do máy tính tự động tạo ra là những tài liệu, dữ liệu được tạo ra từ việc xử lý các dữ liệu đầu vào theo một thuật toán đã được xác định trước bởi chương trình máy tính như lịch trình thanh toán, mẫu thông tin đăng ký trực tuyến, lịch sử giao dịch…
- Căn cứ vào khả năng lưu trữ
+Dữ liệu điện tử truyền thông là các dữ liệu được hình thành bởi các cuộc trò chuyện, tin nhắn văn bản qua điện thoại hay các cuộc trò chuyện, âm thanh và hình ảnh được truyền trực tuyến mà không được lưu giữ lại.
+ Dữ liệu điện tử trong hệ thống Thông tin và Truyền thông là các dữ liệu được tạo, gửi, nhận, lưu trữ hoặc xử lý thông điệp dữ liệu điện tử hoặc tài liệu điện tử trên hệ thống máy tính hoặc các thiết bị tương tự mà được lưu giữ lại.
Để biết thêm thông tin chi tiết về các thủ tục, dịch vụ vui lòng liên hệ Suntrust để được tư vấn và hỗ trợ.
